มัสยิดดาโต๊ะเป็นมัสยิดเก่าแก่แห่งหนึ่งของจังหวัดปัตตานี เดิมมีชื่อว่า“มัสยิดดาโต๊ะปันญัง” มีประวัติการก่อสร้างร่วมสมัยกับมัสยิดกรือเซะ สร้างขึ้นราว 200 กว่าปีแล้ว แต่ไม่ปรากฏหลักฐานการก่อสร้างอย่างชัดเจน มีเพียงคำบอกเล่าสืบต่อกันมาว่า ในสมัยสุลต่านมุชัฟฟัรซาห์เป็นเจ้าเมืองปัตตานี (พ.ศ.2073 – พ.ศ.2106) ทรงเห็นว่าควรสร้างมัสยิดอีกแห่งหนึ่งที่สะบารังตันหยงสำหรับพ่อค้ามุสลิมได้ใช้ปฏิบัติศาสนกิจ ต่อมาในสมัยพระยาพิพิธเสนามาตย์เป็นเจ้าเมืองยะหริ่ง ได้มีการบูรณะและขยายต่อเติมด้านหน้าของอาคารให้กว้างขึ้น ข้อมูลอีกแหล่งกล่าวว่า สร้างโดยนายอาเซะ อาแวโวะ ซึ่งอพยพมาจากรัฐตรังกานู ประเทศมาเลเซีย เป็นผู้ว่าจ้างนายช่างชาวจีนให้ก่อสร้างจนแล้วเสร็จ และใช้เป็นสถานที่ประกอบศาสนกิจทางศาสนาอิสลามเรื่อยมา ต่อมาในปี พ.ศ.2492 จึงบูรณะมัสยิดขึ้นใหม่ให้มีสภาพที่แข็งแรงขึ้น

สภาพเดิมของมัสยิดเป็นอาคารชั้นเดียว ก่ออิฐถือปูน ยกพื้น มีบันได 1 ขั้น มีหลังคาเป็นรูปโดม เฉลียงด้านข้างเปิดโล่ง ไม่มีหลังคา มีช่องประตู 3 ช่อง แต่ไม่มีบานประตู มีช่องหน้าต่าง 8 ช่อง ไม่มีบานหน้าต่างเช่นกัน ภายในอาคารมีเสากลมและช่องเสาวงโค้งแบบยุโรป กำหนดอายุโบราณสถานเบื้องต้นอยู่ในรัตนโกสินทร์ตอนต้น

กรมศิลปากรประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถานมัสยิดดาโต๊ะเมื่อวันที่ 8 มีนาคม พ.ศ.2478 และทำการบูรณะเมื่อปี พ.ศ.2539 ภายหลังสำนักงานคณะกรรมการอิสลามประจำจังหวัดปัตตานีได้จดทะเบียนเป็นมัสยิดโดยใช้ชื่อว่า“มัสยิดดารุลอาอีม”

มัสยิดดาโต๊ะตั้งอยู่กลางแหลมตาชีของอำเภอยะหริ่งและมีบ้านเรือนชาวมุสลิมรายล้อมมัสยิดทุกด้าน ปัจจุบันยังคงความสวยงามและเงียบสงบ ถึงมัสยิดแห่งนี้ไม่สูงใหญ่อะไร แต่ด้วยประวัติที่เนิ่นนานนับร้อยปี ศาสนสถานแห่งนี้ก็เป็นศูนย์รวมจิตใจของชุมชนได้ดีตลอดมา
บน – มัสยิดแห่งนี้เป็นอาคารชั้นเดียว บริเวณนี้เป็นทางเข้ามัสยิดจากด้านหน้า

เดินชมรอบมัสยิดก่อนเข้าสู่ด้านใน
ซ้ายบน – ด้านหลังของอาคารมัสยิด
ขวาบน – หออะซาน
ซ้ายกลางบน – เมื่อมองไปด้านหลังมัสยิด ทุกด้านของมัสยิดจะมีรั้วรอบขอบชิด รอบนอกทุกด้านมีบ้านเรือนชาวมุสลิมอาศัยอยู่โดยรอบ
ซ้ายกลางล่าง – จุดชำระล้างทำความสะอาดก่อนทำพิธีละหมาด
ขวากลาง – ทางเดินด้านข้าง
ซ้ายล่าง – ภายในมัสยิด (จากภาพ เมื่อทีมงานเดินเข้ามาด้านใน แล้วหันกลับไปมองประตูทางเข้าด้านหน้าอีกครั้ง)
ขวาล่าง – ทิศกิบละห์สำหรับชาวมุสลิมเวลาทำพิธีละหมาด