ประวัติโนนสาวเอ้พบในตำนานพื้นถิ่นอีสานสองเรื่อง เรื่องแรกคือ ตำนานเมืองฟ้าแดดสงยาง เล่าถึงธิดาฟ้าหยาด(ของพระยาจันทร์(พระยาฟ้าแดด)และนางเขียวค่อม)ที่มักไปเล่นน้ำที่หนองบึงบอนและขึ้นมาแต่งตัวบนเนินดินข้างหนองน้ำเพราะเป็นพื้นที่แต่งตัวของหญิงสาวให้สวยงาม จึงเรียก"โนนสาวเอ้" เรื่องที่สองคือ ตำนานผาแดงนางไอ่ เมืองฟ้าแดดสงยางมีประเพณีจุดบั้งไฟเพื่อแข่งขันชิงเมืองทุกปี เจ้าเมืองจากเมืองผาโพงที่มาแข่งขันกับเจ้าเมืองอื่นๆเกิดรักกับนางไอ่คำ ขณะเดียวกัน พญานาคพังคีได้ขึ้นมาเที่ยวเมืองมนุษย์และได้ยินกิตติศัพท์ความงามของนางไอ่คำ จึงแปลงร่างเป็นกระรอกเผือกไปชมนางไอ่คำ แต่ถูกยิงตาย ชาวเมืองได้นำเนื้อกระรอกมากิน ทำให้เมืองฟ้าแดดสงยางล่มสลายเพราะแรงอธิษฐานของพญานาคพังคี

คำว่า“เอ้”ในภาษาถิ่นอีสานหมายถึง“สวยงาม” ปัจจุบันโนนสาวเอ้เป็นเนินขนาดใหญ่กลางทุ่งนาและมีเจดีย์สร้างอยู่ ส่วนสระน้ำที่ปรากฏในตำนานเมืองฟ้าแดดสงยางอยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของโนนสาวเอ้ ปัจจุบันได้รับการขุดแต่งเป็นหนองน้ำสำหรับการประมงของหมู่บ้านนาบึง

กรมศิลปากรประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถานโนนสาวเอ้ในพระราชกิจจานุเบกษาเมื่อวันที่ 3 มกราคม พ.ศ.2480

ในอดีต พื้นที่รอบโนนสาวเอ้เป็นเพียงลานดินโล่งกว้าง แต่ปัจจุบัน มีต้นไม้ขึ้นมากมายเนื่องจากชุมชนที่เติบโตขึ้น และนอกจากนักท่องเที่ยวจะแวะมาสักการะโนนสาวเอ้ในวันปกติที่สงบเงียบแล้ว ช่วงงานบุญบั้งไฟเดือนหกและงานต้นดอกผึ้งเดือนยี่ โนนสาวเอ้ก็มีความสนุกสนานเช่นกัน
บน – โนนสาวเอ้เป็นเนินดินและมีหนองน้ำขนาดใหญ่ในเมืองฟ้าแดดสงยาง ชาวบ้านต่างเชื่อว่า บริเวณนี้เคยเป็นปราสาทกลางน้ำที่พญาฟ้าแดดสร้างขึ้นเพื่อใช้ประทับในการแปรพระราชฐาน (จากภาพ เมื่อทีมงานมาถึงโนนสาวเอ้ จุดนี้ถือเป็นภาพแรกที่ทุกคนจะได้เห็น บริเวณหลังคาเลยทางขวาของอักษร m ออกไปคือ ศาลา ส่วนหลังคาสีน้ำเงินตรงอักษร t คือ ศาลปู่-ย่า และตรงกลางก็คือ เจดีย์โนนสาวเอ้นั่นเอง ขณะที่ด้านหลังเจดีย์(ซึ่งถูกบังไป)คือ สิม)

เดินไปใกล้ๆกัน
ซ้ายบน – เจดีย์โนนสาวเอ้ สร้างในปี พ.ศ.2499 โดยพระพรหม คุณธรจารย์ (พระราชพรหม จริยคุณ) อดีตเจ้าคณะจังหวัดกาฬสินธุ์ มีสถาปัตยกรรมเป็นเจดีย์ทรงมณฑปยอดระฆัง ก่ออิฐถือปูนที่ต่อห้องมุขยื่นออกมาทางทิศตะวันออกในผังสี่เหลี่ยมจัตุรัส มีกำแพงแก้วล้อมรอบ ในส่วนมณฑปย่อเก็จ มีประตูทางเข้า 1 ด้านและหน้าต่างอีก 2 ด้าน ภายในประดิษฐานพระพุทธรูปเหนือมณฑปเป็นองค์ระฆังย่อเก็จตั้งบนฐานบัวย่อเก็จ ส่วนยอดเป็นชั้นกลีบบัวกลม สลับกับชั้นหน้ากระดานกลม 3 ชั้นรับปล้องไฉนและปลียอด (จากภาพ ปัจจุบัน โนนสาวเอ้เป็นสถานที่ที่ใช้ประกอบพิธีกรรมทางศาสนาและงานประเพณีต่างๆ)
ขวาบน – อีกมุมหนึ่งของเจดีย์
ขวากลาง – ประตูทางเข้าเจดีย์
ซ้ายกลาง – พระพุทธรูปประดิษฐานอยู่บนฐานบัวย่อเก็จ
ซ้ายล่าง – สิม (จากภาพ ปัจจุบันคงเหลืองเพียงส่วนฐานรูปสี่เหลี่ยม)
ขวาล่าง – ศาลปู่-ย่า