หาดทรายดำเป็นหาดแห่งเดียวในประเทศไทยและมี 5 แห่งในโลกคือ ไต้หวัน มาเลเซีย แคลิฟอร์เนีย ฮาวาย และประเทศไทย สำหรับประเทศไทย หาดทรายดำอยู่ในพื้นที่ป่าชายเลนแหลมมะขาม อำเภอแหลมงอบ จังหวัดตราด ซึ่งเป็นป่าชายเลนที่มีทรัพยากรหลากหลาย ทั้งพันธุ์ไม้และสัตว์น้ำ

ในอดีตป่าชายเลนแหลมมะขามบริเวณหาดทรายดำมีสภาพเป็นป่าเสื่อมโทรม ต่อมามีการปลูกป่าชายเลนเสริมในพื้นที่โดยนักเรียนและประชาชนในท้องถิ่น ทำให้ปัจจุบัน ป่าชายเลนบริเวณหาดทรายดำมีความอุดมสมบูรณ์ เอื้อประโยชน์ต่อชุมชนในการประกอบอาชีพ เป็นที่พักผ่อนหย่อนใจ และเป็นแหล่งอนุบาลสัตว์น้ำวัยอ่อนหลายชนิด เช่น ปูดำ ปูแสม ปลาพันธุ์ต่างๆ หอยขี้ค้อน ฯลฯ


หาดทรายดำได้พลิกโฉมการท่องเที่ยวอย่างสิ้นเชิง เราจะไม่เห็นนักท่องเที่ยวลงเล่นน้ำทะเลอีกต่อไป เพราะหาดนี้ได้สร้างนิยามขึ้นมาใหม่ เม็ดทรายบริเวณหาดมีสีดำ น้ำตาล และเทา แต่นั่นกลับเป็นเป้าหมายแห่งการมาเยือนที่ไม่แพ้หาดทรายสีขาวๆเลย
- จากอาคารประชาสัมพันธ์ นักท่องเที่ยวต้องเดินบนทางเดินปูนผ่านป่าชายเลนเป็นระยะทางประมาณ 500 เมตรไปจนถึงหาดทรายดำ
บน – บรรยากาศของหาดทรายดำยามเย็น เราจะเห็นพื้นทรายที่เปียกปอนเป็นสีดำอ่อนๆอยู่บนฝั่ง ส่วนน้ำทะเลมีสีขุ่นตามสภาพแวดล้อม (จากภาพ แต่เดิม บริเวณหาดทรายดำนี้เรียกว่า"หัวสวน" ซึ่งเป็นหาดที่มีชาวมุสลิมเป็นเจ้าของ และเคยมีสุเหร่าตั้งอยู่บริเวณหัวสวน ต่อมาได้ย้ายไป จึงทำให้พื้นที่บริเวณนี้เป็นสถานที่ร้าง จนกระทั่งมีชาวบ้านจากหมู่บ้านยายม่อมได้มานั่งหมกตัวในทรายดำและหายจากโรคอัมพฤกษ์ ชาวบ้านที่นี่เลยเชื่อว่า ทรายดำบริเวณหาดทรายดำสามารถรักษาโรคได้และบอกต่อๆกันจนเป็นที่รู้จักมากขึ้น)

ทรายดำคืออะไร
บน – สีของทรายดำบนฝั่งที่ไม่สัมผัสถูกน้ำทะเลใดๆมีสีเทาหรือดำอ่อนๆ เนื้อทรายมีความละเอียดสูง เมื่อนำมือไปสัมผัสหรือจับทรายดำสักหนึ่งกำ เหมือนเรากำลังกำผงแป้งนุ่มๆอย่างไรอย่างนั้น และเหตุผลสำคัญที่ทำให้นักท่องเที่ยวมาที่นี่ก็เพราะหลายคนอยากมาทำ"สปาทรายดำ"เนื่องจากมีความเชื่อว่า สามารถรักษาโรคต่างๆได้ เช่น ปวดเมื่อยตามร่างกาย ปวดหัวเข่า ปวดหลัง สิว ฝ้า อัมพฤกษ์ ฯลฯ สำหรับวิธีการทำสปามีทั้งนำเท้าฝังลงในทรายดำ นำทรายดำมาขัดที่มือหรือแขนเบาๆ และหมกตัวลงไปนอนในทรายดำเลย ซึ่งการทำสปาทรายดำสามารถทำได้ด้วยตนเอง แต่ถ้านักท่องเที่ยวต้องการเจ้าหน้าที่มาให้คำแนะนำการทำสปา ก็มีคิดค่าบริการเล็กน้อย (จากภาพ ทรายดำมีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า ไลโมไนต์ (Limonite สูตรทางเคมีคือ Fe₂O₃H₂O) ลักษณะเป็นสีน้ำตาลแดงไปจนถึงดำ เป็นแร่ที่เกิดจากการยุบสลายตัวของเศษเหมืองและเปลือกหอย ผสมด้วยควอตซ์ (สูตรทางเคมีว่า SiO₂ หรือซิลิกา) หรือเป็นการผุกร่อนจากเหล็ก ในทางการแพทย์ไม่มีผลกับการรักษาโรค)
ซ้ายบน – ทรายดำเปียกหมาดๆหลังน้ำลดใกล้ฝั่งมีสีน้ำตาลแดงและเรียบเนียน
ขวาบน – ทรายดำบริเวณริมชายหาดเป็นริ้วคลื่น
ซ้ายกลาง – เส้นทางเดินไม้ริมหาดทรายดำจะเห็นทรายดำแห้งๆอยู่ตลอด อย่างเช่นแถบนี้ที่ทรายมีสีดำเข้มและเราสามารถนั่งหย่อนเท้าลงไปทำสปาทรายดำได้เลย นอกจากนี้ยังมีโซนที่จัดไว้ให้นักท่องเที่ยวทำสปาโดยเฉพาะอีกจุดด้วย
ขวากลาง – ตลอดแนวชายฝั่งของหาดทรายดำคือ ป่าชายเลน เราสามารถเห็นพันธุ์ไม้ต่างๆ เช่น โกงกางใบเล็ก โกงกางใบใหญ่ แสมดำ โปรงแดง พังกาหัวสุมดอกแดง ประสักดอกแดง ตะบูนขาว ฯลฯ
ซ้ายล่าง – หาดทรายดำเมื่อมองจากทะเลเข้ามายังฝั่ง เราจะเห็นทางเดินปูนเลียบหาด ขณะที่ด้านหลังทั้งหมดคือ ป่าชายเลน สำหรับผิวหาดทรายจะเรียบเข้าไปถึงด้านใน ไม่เละเป็นโคลนเหมือนป่าชายเลนอื่นๆ ส่วนเปลือกหอยและเศษเปลือกหอยจะกระจายเกลื่อนอยู่ทั่วหาด (จากภาพ ถึงแม้หาดทรายดำอยู่ในเขตป่าชายเลน แต่เนื่องจากลมมรสุมได้พัดเอาทรายไปอยู่บริเวณป่าชายเลนหน้าหาดทรายดำ ทำให้ทรายมีความบริสุทธิ์มากกว่าป่าชายเลนบริเวณอื่นที่มีแต่โคลน)
- ก่อนเดินเข้าซุ้มประตูหาดทรายดำ มีข้าวของจำหน่ายด้วย
ขวาล่าง - ตรงลานจอดรถมีร้านค้าตั้งเป็นซุ้มไม้ติดกันหลายเจ้า และเมื่อเดินเข้าซุ้มประตูและข้ามสะพานเล็กๆมา จะมีอาคารประชาสัมพันธ์ด้านใน จุดนี้ยังมีแผงสินค้าอีกหนึ่งเจ้า สำหรับสินค้าทั้งหมด ส่วนใหญ่เป็นของกินและเป็นผลิตภัณฑ์ในชุมชน
รายการสินค้า - สินค้าของฝากมีน้ำพริกตาแดง น้ำพริกกุ้งแห้ง น้ำพริกปลาอินทรี น้ำพริกปลาย่าง ปลาทูผัดพริกขิง น้ำพริกแมงดา ชาใบขลู่ หมึกแห้ง ปลาโคบสามรส กะปิ กุ้งแห้ง และปลาแห้ง ของกินเล่นมีเมี่ยงคำ กล้วยทอดกรอบ มะพร้าวแก้ว และเมล็ดทานตะวัน รวมทั้งไอศกรีมกะทิสด น้ำผลไม้และผลไม้แปรรูปมีน้ำมะพร้าว น้ำเสาวรส น้ำกระเจี๊ยบพุทราจีน น้ำมะตูม สละลอยแก้ว ลูกจากลอยแก้ว น้ำสำรอง และกล้วยตากอบน้ำผึ้ง ส่วนขนมขบเคี้ยวต่างๆ เช่น เลย์ ปาปริก้า ฯลฯ หมวดเครื่องดื่มในตู้เย็นมีคาราบาว เอ็มร้อยห้าสิบ เบอร์ดี้โรบัสตา เนสกาแฟเอสเพรสโซโรสต์ โค้ก สแปลชรสส้ม แฟนต้าน้ำแดง สไปรท์ มินิทเมดพัลพีและ และน้ำดื่มน้ำทิพย์ ขณะที่ตัวอย่างสินค้าอุปโภคมีเสื้อผ้าสตรี พวงกุญแจ กระเป๋า พัด ผงถ่านสปาหน้า ฯลฯ